چند روز پیش در آستانه هفته کتاب، مطلبی منتشر و به‌سرعت در بسیاری از گروه‌ها و کانال‌ها بازنشر شد که از میزان اهمیت رهبر فرزانه انقلاب به مطالعه کتاب حکایت داشت. بله، هم من می‌دانم و هم اکثر شما خوانندگان گرامی که الان بحث از اینکه آقای خامنه‌ای کتابخوان است و بیشتر از همه سیاستمداران و سران ایران در ادوار مختلف گذشته و حال کتاب خوانده و می‌خواند و فقط در دوران جوانی چندصد جلد رمان خوانده و مواردی از این دست، حتی اگر جذاب هم باشد، دیگر خیلی تکراری شده است. اما روایت اخیر یک نکته مهم و جدید داشت.
آقای مهدی قزلی نویسندۀ شناخته‌شدۀ کشورمان نقل کرده است که آقا راجع به کتاب منتشره سال گذشته او یعنی «روایت اول شخص از شخص اول» که حاشیه‌نگاری‌های دیدار‌های خصوصی و عمومی رهبر انقلاب است، یک‌سری نکات را مطرح کرده بودند. خب تا اینجا چیز جدیدی اتفاق نیفتاده است و این سیره و روش آقای خامنه‌ای است که هم کتاب زیاد می‌خواند و هم نظرات و نقد خودش را دربارۀ کتابی که خوانده بخصوص با نویسنده اثر مطرح می‌کند و برای بسیاری از آنها هم تقریظ می‌نویسد. اما نکتۀ حیرت‌انگیز این بوده که ایشان کتاب فوق‌الذکر را در روز‌های پس از جنگ ۱۲روزه اسرائیل و ایران و شرایط خاص و استثنایی آن خوانده است! یعنی در روز‌هایی که ایشان به عنوان فرماندۀ کل قوا مشغول مدیریت ماجرا‌های پس از جنگ بوده و شرایط خاص امنیتی و جابه‌جایی‌ها و... هنوز مطرح بوده، برنامۀ روتین مطالعه و حتی نظر دادند دربارۀ کتاب یا کتاب‌هایی که می‌خوانده را کنار نگذاشته و با همان جدیت سابق به آن پرداخته است. این یعنی کتاب‌خواندن و مطالعه برای ایشان یک امر فانتزی و تفریحی نیست و به آن به عنوان یک واجب همیشگی می‌نگرد.
جالب است که ما این اهمیت دادن به کتابخوانی و مطالعه را در بسیاری از فرماندهان و مجاهدان جبهه‌های جنگ و دفاع هم دیده‌ایم، اما رسانه‌های ما به اندازه کافی به آن نپرداخته‌اند. در سیره سردار بزرگ حاج‌قاسم سلیمانی هم گفته‌اند که او با آنکه مرتب در رفت‌وآمد و برنامه‌ریزی جنگ و جهاد و مبارزه با دشمنان امت اسلامی در جای‌جای جبهه مقاومت بوده، هیچ نظامی ایران هم به پای مطالعه و کتابخوانی او نمی‌رسیده است. او داخل هواپیما کتاب می‌خوانده، بعد از جلسه، کتاب می‌خوانده، شب‌ها گاهی تا دو نیمه‌شب جلسه داشته، بعد به‌جای استراحت کتاب می‌خوانده است و. می‌گویند حاج‌قاسم بسیاری از کتاب‌های دفاع‌مقدس را هم خوانده و هم نقد کرده است.
حجت‌الاسلام علی شیرازی از دوستان بسیار نزدیک و چهل‌ساله حاج‌قاسم تعریف می‌کند: «یک‌بار به من گفت یک کتاب اخلاقی برایم بیاور. من سه جلد از کتاب‌های آیت‌الله مصباح یزدی را برای ایشان بردم که خواندند. دوباره گفت کتاب‌های بعدی ایشان را هم بیاور. من هفت، هشت جلد کتاب‌های بعدی را فرستادم که خواند. سه جلد کتاب «اخلاق در قرآن» را که بیش از هزار صفحه است برای ایشان بردم و خواند. کتاب‌های بعدی را دادم، هفت، هشت جلد بود و خواند. خیلی نگذشت که دوباره به من زنگ زد و گفت کتاب‌های بعدی را هم بیاور! و این روند همچنان ادامه داشت...».
آقای شیرازی تصریح می‌کند که «مطالعه کتاب، بخش لاینفک از برنامه‌های حاج قاسم بود.» و اضافه می‌کند که شهید سلیمانی درباره کتاب‌هایی که می‌خواند، نظر هم می‌داد: «مثلاً کتابی را که می‌خواستیم تدوین کنیم می‌دادیم به حاج‌قاسم و می‌گفتیم بخواند و نظر بدهد. مشخص بود که مطالعه می‌کنند. با دقت هم مطالعه می‌کرد. کتاب "انقلاب چهل ساله؛ دستاورد‌ها و فرصت‌ها" را ما در نیروی قدس تدوین کردیم که از سوی انتشارات خط مقدم منتشر شد. این کتاب حدود ۴۰۰ صفحه است. کتاب را فرستادیم حاج قاسم خواند و بعد اشکالات کار را گرفت. مثلاً گفت این مباحث هم باید در این کتاب باشد که نیست.»
سردار شهید حسن باقری (غلامحسین افشردی) هم دقیقاً چنین روحیه‌ای داشتند و همه او را با کتاب می‌شناختند. او اشتهای سیری‌ناپذیری به مطالعه داشته و هرچه پول داشته به خرید کتاب می‌داده است، از آثار دکتر شریعتی و مهندس بازرگان گرفته تا کتاب‌های استاد مطهری و آیت‌الله دستغیب و شهید بهشتی. او حتی کتاب‌های مربوط به گروه‌های کمونیستی و مجاهدین خلق را تهیه می‌کرده، آنها را بادقت می‌خوانده، یادداشت برمی‌داشته و برآن‌ها نقد می‌نوشته است.
درباره شهید سرافراز «محسن حججی» هم خاطرات بسیاری از تقید وی بر کتابخوانی و توزیع و تبلیغ کتاب در دست است. نقل کرده‌اند علاقه و اهتمام او به این امر تا آنجا بود که اولین هدیه‌ای که در مراسم عقدش به همسرش داد کتاب بود: «سلام بر ابراهیم». همچنین هرگاه به مهمانی می‌رفت به دوستان و اقوام کتاب معرفی می‌کرد و به آنها کتاب هدیه می‌داد. به همسرش ماهانه یک کتاب هدیه می‌داد و برای ترغیب او به خواندن کتاب از آنچه خوانده بود امتحان می‌گرفت و به او هدیه‌ای دیگر می‌داد. او جزو اولین کسانی است که تبلیغ کتاب را در نماز‌های جمعه و مساجد کلید زده است و از این راه، هم کتاب‌های خوبی را به جمع زیادی از مردم نجف‌آباد معرفی و هم شمار فراوانی از متدینین را به کتابخوانی و مطالعه تشویق و ترغیب کرده است.
یکی از ناشران، نکته شوق‌آوری گفته است: بسیاری از دانش‌آموزانی که با همت و تشویق شهید حججی کتابخوان شدند و با مطالعه انس گرفتند، امروزه جزو قلم‌به‌دستانی‌اند که کتاب‌هایی تألیف و منتشر کرده‌اند!
اینها نمونه‌هایی از بزرگان دین و سیاست و جنگ امروز ماست که ببینیم چگونه کتاب و مطالعه جزو فرایض روزانه و تعطیل‌نشدنی آنها بوده و است. بگذریم از بزرگانی که در سال‌های دور و نزدیک بوده‌اند و آنچه از آنها دراینباره شنیده‌ایم گاه به افسانه می‌ماند: از علامه شهیر عبدالحسین امینی گرفته تا علامه محمدتقی جعفری و علامه محمدرضا حکیمی و بسیاری از بزرگان و معاریفی که شخصیت کتابخوانی و مطالعه و کاوش و جست‌وجوگری فرهنگی آنها در سایه شخصیت عظیم فکری و علمی آنها متأسفانه گم شده است.
کاش رسانه‌های مختلف رسمی و غیررسمی و مجازی ما این بعد از شخصیت این بزرگان را برای نسلی که در اغوای داده‌های کوتاه و لقمه‌های کوچک فرهنگی فضای مجازی دست‌وپا می‌زند، پررنگ‌تر کنند تا آنان گاه به مطالب و آدم‌های دست چندمی که چیز زیادی بارشان نیست، اکتفا نکنند.
